عطاری خراسانی

جینسنگ نامی عمومی برای هر یک از ۱۱ گونه گیاهان همیشه سبز از سرده پاناکس از خانواده آرالیاسیه می‌باشد. ویژگی تمام این گیاهان آن است که حاوی نوعی گلیکوزید استروئیدی به نام جینسنوزاید هستند. جینسینوزاید با نام علمی Saponins Tri pterpenoid و در برخی مواقع نیز با نام panaxoside در ریشه جینسینگ شناخته می‌شود.

ریشه‌های جینسینگ فقط در فصل پاییز جمع‌آوری می‌شوند چرا که فقط دراین حالت است که می‌توانند حالت گوشتی و ظاهر مناسب و مطبوع خود را حتی پس از خشک شدن نیز حفظ کنند.

جینسینگ قرمز

در دوران باستان جینسینگ قرمز به جینسینگی اطلاق می‌شد که پس از عملیات خشک شدن در برابر نور آفتاب به دست می‌آمد؛ ولی در دوران مدرن جینسینگ قرمز معمولاً طی پروسه بخار دادن که تأثیر مشابه‌ای را بر روی رنگ آن می‌گذارد حاصل می‌شود. در هر دو صورت این تغییر رنگ در نتیجه کاراملیزه شدن قندهای موجود در ریشه این گیاه اتفاق می‌افتد. به نظر می‌آید که تفاوت چندانی میان ریشه خشک شده در آفتاب یا بخار داده شده جینسینگ (جینسینگ قرمز) با ریشه معمولی جوشانده شده آن (جینسینگ سفید) در خواص، وجود نداشته باشد. تحقیقات انجام شده در دانشگاه توکیو نشان داده است که جینسینگ قرمز کره‌ای می تواند با تحریک سلول‌های مغزی از نابودی تدریجی سلول های مغر جلوگیری کند و قادر به افزایش و توسعه فعالیت‌های ذهنی و بهبود و ارتقای عملکرد یادگیری می شود و برای رشد کوکدکان بسیار مفید است .

انواع جینسینگ

• جینسینگ آمریکایی (panax quinquefolius) نسبت به مشابه چینی خود کوچکتر است و در بخش‌های شمالی آمریکا رشد می‌کند. جینسینگ آمریکایی توسط سرخپوستان (مردمان بومی آن مناطق) به منظور درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه دارای لعاب (شیره‌ای) مشابه شیره گیاه شیرین بیان می‌باشد که علاوه بر مواد شیرین موجود در آن برخی مواقع با مقادیری مواد تلخ و نیز انواعی از ترکیبات معطر همراه می‌باشد. این شیره می‌تواند بوی ملایمی داشته باشد یا اصلاً بویی نداشته یاشد. موضوع قابل ذکر دیگر در مورد این گیاه آن است که این گیاه با استقبال بسیار خوبی در آسیا مواجه شده به طوریکه امروزه بیش از ۸۵٪ جینسینگ کشت داده شده در آمریکا به بازارهای آسیایی صادر می‌گردند.
• جینسینگ ژاپنی (panax japonicus): این نوع جینسینگ از نظر محتویات فعال مشابه جینسینگ چینی بوده و لی با میزانی بسیار کمتر.
• جینسینگ سیبری (Eleutherococcus senticosus) را نمی‌توان در رده جینسینگ حقیقی به حساب آورد. این نوع از جینسینگ به عنوان جینسینگ ارزان قیمت و با کیفیت دارویی پایین به فروش می‌رسد.
• سَنچی جینسینگ (panax notoginseng) یا (panax pseudo ginseng) کاذب نیز خوانده می‌شود و کاملاً با (panax ginseng) که همان جینسینگ چینی است از نظر قدرت عمل فواید دارویی و درمانی و از نظر موارد استفاده متفاوت است. از جمله موارد درمانی که از این گیاه استفاده می‌شود، می‌توان به موقف کردن خونریزی و تسکین درد اشاره کرد.
• جینسینگ هیمالیایی (panax pseudoginseng subspecies himalaicus) خواص درمانی و دارویی‌اش در مقایسه با (panax ginseng) بسیار کمتر بوده و هیمالیایی‌ها از آن در درمان کم اشتهایی و موارد سؤهاضمه بهره می‌گیرند.
• دارف جینسینگ (panax trifolius) از انواع نادر جینسینگ آمریکایی به شمار می‌آید و سرخپوستان آمریکایی معمولاً از آن در درمان سردرد، سرفه، سوء هاضمه بهره می‌گیرند.

یری و حافظه است. هم اکنون در بسیاری از کشورها از این ماده برای درمان ناباروری و اختلالات اپرم سازی در مردان استفاده می شود.

خواص درمانی

شواهد مستند نشان می‌دهد که گیاه جین سینگ دارای آثار متعدد فارماکولوژی از جمله دارای اثر ضد خستگی (تقویت کننده قوای جسمی و فکری) می‌باشد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که بسیاری از اثرات ضد خستگی جین سینگ مربوط به اثر محرک جین سینگ روی سیستم اعصاب مرکزی است.

از جینسنگ در طب سنتی برای درمان دیابت، تقویت قوای جسمی و جنسی و نیز به عنوان مکمل غذایی استفاده می‌شده است. در طب نوین نیز مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از جینسنگ به عنوان مکمل غذایی باعث بهبود کیفیت زندگی شده‌اند که می‌تواند به خاطر خاصیت ضدالتهابی جینسنوزایدها و اثر آن‌ها در مقابله بهتر بدن با استرس باشد. برای درمان سرطان نیز این گیاه بسیار توصیه می‌شود.

جینسینگ را به عنوان یک عامل پیشگیری کننده و نیز اعاده کننده و کارا به منظور افزایش ظرفیت جسمانی و ذهنی و روانی تأئید کرده و نقش به سزای آن را به منظور کمک در بهبود عوارضی چون ضعف، ناتوانی، از دست دادن تمرکز در طول دوره نقاهت مورد توجه قرار داده است تا کنون حدود ۳۰ نوع مختلف آن از ریشه این گیاهان تخلیص شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

برای جینسینگ خواص زیر را بر شمرده‌اند.

1. گشایش ذهن
2. افزایش قدرت جسمانی (نیرومند تر ساختن بدن)
3. بهبود فعالیت حافظه
4. افزایش شادابی و نشاط (به عنوان محرک)
5. افزایش قدرت تحمل و پایداری
6. از بین بردن استرس‌ها
7. مقابله با پیری و فرسودگی (عوارض ناشی از افزایش سن)
8. بالا بردن قدرت دفاعی بدن در برابر بیماری‌ها (امراض)
9. تقویت سیستم ایمنی بدن
10. تنظیم سوخت و ساز و متابولیسم بدن
11. جلوگیری از سردرد
12. درمان بیخوابی و بد خوابی
13. کاهش اثرات منفی ناشی از یائسگی (تأثیرات تعدیل کننده بر عوارض ناشی از یائسگی در خانم‌ها)
14. بر طرف ساختن یا بهبود مشکلات جنسی در هر دو جنس
15. رفع خستگی، ضعف و بی حالی
16. افزایش قدرت و توان سیستم قلبی و عروقی
17. تنظیم فشار خون (کاهش دهنده فشار خون در صورت بالا بودن آن و افزایش دهنده فشار خون در صورت پایین بودن آن)
18. تنظیم سطح قند خون بدن

روش مصرف

روزانه 1 گرم ریشه‌ی خشک جینسنگ در سوپ یا یک قاشق چایخوری از پودر آن داخل یک لیوان شیر یا آب چوش میل شود .

تذکر :

. مدت زمان این دوره‌ی درمانی نباید بیش از 3 ماه باشد.