عطاری خراسانی

نقد و بررسی

طبیعت آن :

^{سفید و زرد آن در سیم سرد و در دویم خشک و سرخ آن در دویم سرد و در سیم خشک.}

درخت صندل قرمز از خانواده‏Leguminosae و نام علمى صندل قرمز ‏Pterocarpus santalinus L . مى‏باشد. چوب صندل قرمز به چين وارد مى‏شود و درخت صندل قرمز بومى مناطق هند، حبشه و زنگبار است. چوب آن قرمز است كه به نام صندل قرمز معروف مى‏باشد. در كتب طب سنتى ايران اين صندل را در رديف صندل سفيد تحت عنوان صندل نام مى‏برند در صورتى كه چوب دو درخت متفاوت هستند و خواص آنها نيز تا حدودى متفاوت است.
تركيبات شيميايى‏ صندل قرمز:
صندل قرمز از نظر تركيبات شيميايى در سر شاخه‏هاى تازه درخت صندل قرمز گلوكوزيد و يك ماده رنگى قرمز وجود دارد. چوب صندل قرمز داراى عطر و بويى نيست. از اين درخت در اثر شكافى كه به تنه آن وارد مى‏شود صمغى مى‏گيرند كه به كينو معروف است، در صمغ كينو كه از اين درخت گرفته مى‏شود يك نوع تانن خاصى به نام كينوتانيك اسيد و يك ماده رنگى قرمز گرفته مى‏شود و با تقطير خشك، از آن مواد پيروكاتچين‏ و پروتوكاتچى نيك اسيد به دست مى‏آيد كه اثر آنها تقريبا شبيه كاتچو است.
خواص صندل قرمز:
در هندوستان از چوب صندل قرمز به عنوان خنك‏كننده و قابض و تونيك، در استعمال خارجى براى ناراحتى‏هاى صفراوى و رفع التهاب و سردرد گرم و كاهش تب و همچنين براى رفع ناراحتى‏هاى پوست و ضمنا براى تقويت ديد چشم تجويز مى‏شود. در تايوان از محلولى كه از خيس كرده خاك ارّه آن حاصل مى‏شود، براى كاهش ورم استفاده مى‏شود [ليو]. در اندونزى خاك ارّه صندل قرمز را با برنج مى‏پزند و براى قطع خونريزى مى‏خورند. به‏طور كلى در طب سنتى از نظر طبيعت صندل سرخ را هم مانند صندل سفيد سرد و خشك مى‏دانند و عموما به عنوان معرّق مى‏خورند.
بركيل معتقد است كه چوب قرمز آن داروى رفع ناراحتى خون است و در زخمها و جراحتها از آن براى قطع خونريزى و چرك استفاده مى‏شود [استوارت‏]. بومى‏ها در تايوان از اين گياه به عنوان يك داروى سرى براى معالجه مسموميت استفاده مى‏كنند.
چوب صندل قرمز درخت اثر قابض دارد ولى از صندل قرمز، جهت رنگ كردن بعضى مواد غذايى استفاده مى‏شود و گاهى داراى اثر رفع ورم مجراى بول و ترشّحات غير طبيعى آن است. اسانس صندل، از راه دستگاه گوارش بسهولت جذب و قسمتى از تركيبات صندل قرمز نيز كه از راه كليه و شش‏ها دفع مى‏گردد، در اين اعضاء ضدّ عفونى به‏عمل مى‏آورد. در اين موقع، بوى آن در ادرار و بخار دهان احساس مى‏شود. مصرف مقادير زياد صندل قرمز، ايجاد احساس سوزش و گرما در ناحيه معده و گاهى تهوّع و استفراغ مى‏كند. مصرف صندل قرمز در التهاب مجارى ادرار و ورم مثانه ناشى از ابتلا به سوزاك و همچنين برونشيت مزمن كه با ترشّحات فراوان همراه باشد و گاهى به‏عنوان قابض در اسهالهاى سخت، توصيه شده است.

صابون تهیه شده از چوب صندل در هند

^{و اما صندل چیست؟}

^{(Red Saunders-Whith Sandal Wood)، صندلین، سندل}

^{« به فتح صاد و سکون نون و فتح دال و لام ،معرب سندل به سین مهمله فارسی است و گویند لغت سریانی است و به یونانی حلوسطقاقیل و به رومی فلوریقا و به هندی چندن نامند.}

^{ماهیت آن: چوب درختی عظیم است به قدر درخت گردکان و انبه و نیب و شاخ های آن افتاده بر روی زمین و ثمر آن در خوشه مانند حبه الخضرا. انطاکی گفته که برگ آن شبیه به برگ گردکان و نرم و نازک است و سه نوع می باشد یکی سفید نباتی رنگ و آن را صندل ابیض و به هندی چندن و دویم زرد رنگ و آن را صندل اصفر و به هندی ملاکیر و سیم سرخ تیره و آن را صندل احمر و به هندی رکت چندن نامند و منبت آن اکثر بلاد هند و سواحل دکهن و فرنگ است و بهترین از سفید و زرد آن است که خوشبو و کم ریشه و صلب و چرب و املس باشد و از سرخ آن آنچه تیره رنگ صاف کم ریشه و قوت آن تا سی سال باقی می ماند.}

طبیعت آن :

^{سفید و زرد آن در سیم سرد و در دویم خشک و سرخ آن در دویم سرد و در سیم خشک.}

^{[ اعصابی عضلاتی ( بنابر نظریه مفرد اعضاء حکیم صابر ملتانی (ره) ، کلیات تحقیقات صابر ملتانی ،ج1 ،ص875 ) ]}

افعال و خواص :

^{سفید آن مفرّح و مقوی دل و معده و رادع و قابض و با تریاقیّت و محلل اورام حارّه و جالب مواد مسدد و آشامیدن آن جهت خفقان حارّ و تبهای تند صفراوی و التهاب و منع صعود بخارات به دل و دماغ و برسام و ضعف قوت حافظه و ذهن و دل و معده و جگر و به تخصیص در محرور المزاج و به دستور طلاء و نیز طلای آن با گلاب و قلیلی کافور بر پیشانی جهت صُداع حارّ و به تنهایی و یا با نیم وزن آن انزروت با سفیدی تخم مرغ بر پیشانی و صدغین جهت صداع حار و منع نزلات به چشم و سایر اعضا و به تنهایی و یا با ادویه بارده مناسبه جهت خفقان و وجع معده حار و رفع بدبویی نوره و عروق و با آب برگ عنب الثعلب و یا با آب حیّ العالم و یا با آب برگ خرفه و یا با آب طحلب و امثال اینها جهت نقرس حار و اورام حاره مانند حمره و نار فارسی و منع ریختن فضول به عضو در ابتدای علت و بالخاصیت طلای آن مورث حرارت و خارش شدید در بدن و به سبب تکثیف مسام و میل ماده به باطن و رافع آن سرکه و روغن های گرم و لطیف و بغایت مضر باه و قاطع آن و مضر صوت ، مصلح آن عسل و نبات .}

^{صندل سرخ در افعال مذکوره از تفریح و غیر آن شرباً ضعیف تر و طلاءً قوی تر از سفید و طلای آن جهت درد سر حارّ و اورام حارّه و ضماد آن با روغن زنبق جهت رفع تب و اعیا و با گلاب جهت رفع قلاع دهان و به دستور جهت درد آن(مخزن الادویه ص 517).}

^{[ صندل ، فیه خاصیه تفریح القلب و تقویته ، و یعینها عطریته و قبضه ، و تلطیف لطیف فیه ، و فی الامزجه الحاره ببرده ، و الابیض اشد بردا و اقل یبسا من الاحمر ، علی ان کل ذلک فی الثانیه ( الادویه قلبیه – شیخ الرئیس بو علی سینا – ص 279 ) ].}

^{[به هر تقدیر گوید (جناب بوعلی):صندل مفرح و مقوی دل است بالاخاصیه . و در روح افاده انبساط و متانتی می کند و اعانت خاصیت مذکوره آن می کند عطریت و قبض و تلطیف آن در مزاجهایی که از اعتدال به طرف حرارت بیرون رفته باشند به برودت و تبرید آن نیز اعانت خاصیت مذکوره آن می نماید ( ادویه قلبی – حکیم محمد باقر موسوی – ص 379-380 )].}

^{همانطور که گفته شد نوع سرخ صندل در تاثیر به تماس پوستی بیشتر از نوع سفید آن منجر به تبرید و خواص مذکور می گردد از همین روی در گذشته حکمای ژرف نگر بنابر خاصیت این چوب دستور ساخت پاپوش هایی (کفش) از این چوب برای برخی بیماری ها و همچنین امرا و سلاطین می داده اند که با تفریح و تقویت دل منجر به آرامش روحی و پرهیز از دخول خشم در تصمیمات مملکتی و امان از غیظ آنان می شده است که به مرور اشراف زادگان نیز از این کفشها برای خود تهیه نموده و از منافع آن بهره می جستند و همین امر به مرور زمان به نام نوعی کفش مثبوت گردید و امروزه نیز که بعضی کفش ها را صندل می نامند برگرفته از همان منبع می باشد ولی با کسر گیاه صندل و بقای نام صندل . در دیگر سوی نیز استفاده از این گیاه خاص در صنعت و تجارت موجب تولید مبلمان های گران قیمت معطر ، تسبیح های معطر و... می شود}

^{اغلب فراورده های تهیه شده از صندل سفید غالبا از بقایای براده های باقی مانده از ساخت صنایع چوبی بدست می آید که از آن نمونه می توان به روغن و عطر و عود صندل اشاره کرد که جزو ارزشمند ترین و گرانترین عطرها می باشد}

^{کاربرد صندلین در طب سنتی ایرانی ، اسلامی}

^{از آن روی که این گیاه ارزشمند بالخاصیه مقوی قلب ، قوا و مفرح ارواح می باشد از این گیاه بالاخص نوع سفید آن در تراکیب خوراکی استفاده می شود همچنین در مرکبات مصفی خون نیز از هر دو نوع به کار برده می شود ولی به دلیل این که جایگاه طب سنتی درکشور ما در دانشگاه های (؟؟؟) تعریف شده است مهجور بودن این گیاه و بسیاری دیگر از این نوع را برای ما عادی نموده است و به همین دلیل چنانچه قصد استفاده از مرکبات دارویی این گیاه را دارید خیلی خودتان را خسته نکنید اگر چه در تعداد انگشت شماری از مرکباتی که عده ای زحمت ساخت آن را می کشند و جود دارد ولی به دلیل ضرب و شتم های نظام (دیکتاتوری)پزشکی کشور که همواره شعار نه غربی و نه شرقی را همچون پیراهن عثمان کرده و بر سر طب سنتی میکوبند بهتر است نگردید که تقریبا نیست .}

^{اما در کشور هایی نظیر هند و پاکستان و... که طب سنتی ما را همانند قدم مهمان روی چشمانشان پذیرا بودند و هستند به عنوان نمونه در شرکت دارویی : طیّبی و اجمل که سابقه بیش از 150 سال تولید را دارند براحتی میتوانید از نمایندگی های سطح شهر که بصورت دواخانه فعالیت میکنند بدون نسخه نیز تهیه نمایید فی المثل :}

کانال ما در تلگرام : https://telegram.me/attarikhorasani

مشخصات فنی

فیلم محصول

پرسش و پاسخ

ارسال پرسش جدید

نام :
ایمیل :
متن :
کد امنیتی :