عطاری خراسانی

کاکوتییا یا کاکوتی مُشکِ طرامشک (نام علمی: Ziziphora)نام یک سرده از تیره نعناعیان است که بوی گرم و تندی همانند نعناع دارد هرچند با عطر ویژه خود و در طب سنتی و آشپزی کاربرد دارد.

در ایران ۴ گونه گیاه علفی یکساله و چند ساله دارد.

مشخصات و خواص گیاه دارویی کاکوتی (آنوخ به لفظ خراسانی):

کاکوتی Ziziphora cliniopodiodes یکی از گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است. این گیاه در نواحی کوهستانی ایران مانند ارتفاعات شهرستان بجنورد و جاجرم واقع درخراسان شمالی می‌روید. کاکوتی که در گویش محلی خراسان ” آنخ ” گفته می‌شود.

به عنوان ادویه در غذاها کاربرد وسیعی دارد. از برگ‌های خشک‌شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در دوغ استفاده می‌شود و برخی از دوغ‌های بسته‌بندی شده در ایران این ادویه را دارند. چوپان‌ها و کوهنوردان برگ تازه کاکوتی را جمع‌آوری می‌کنند و چای آن را نوشیدنی گوارایی می‌دانند.

این گیاه چند ساله است وبوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی‌متر می‌باشد و در آذربایجان به آن کهلیک اُتی یا کلکوتی (به معنای علف کبک) می‌گویند.

سانس کاکوتی, فواید عرق کاکوتی

نحوه دم کردن و مصرف کاکوتی :

1. صفرابر: به صورت دم كرده صبح و عصر به جاي چاي ميل شود. 3 گرم در 200 سي‎سي آب جوش 20 دقيقه دم گردد.

2.تب مالت: كساني كه تب مالت دارند از جوشانده كاكوتي استفاده كنند.

3. رماتيسم: اشخاصي كه رماتيسم دارند مي‎توانند از كاكوتي استفاده كنند به صورت حمام يعني 100 گرم كاكوتي در 3 ليتر آب جوشانده در وان ريخته داخل وان بنشينيد.

3. قاعده‎آور: به صورت جوشانده سه بار در روز 5 گرم در 150 سي‎سي آب استفاده گردد.

4. مقوي قلب: به صورت جوشانده 2 گرم در 150 سي‎سي آب جوش آورده 20 دقيقه دم كرده بعد غذا ميل شود.

5. بادشكن: بعد غذا از دم كرده آن مانند شماره 4 استفاده شود.

6. خلط ‎آور: دم كرده مانند شماره 4 استفاده شود.

7. سياه سرفه: براي سياه سرفه 5 گرم كاكوتي را در 300 سي‎سي آب جوشانده و دم كرده روزي 3 فنجان بنوشند.

8. آهن بدن: چاي كاكوتي بعد از غذا نه تنها مانند چاي سياه آهن بدن را دفع نمي‎كند بلكه هضم غذا را آسان مي‎كند.

9. برونشيت: براي برونشيت مزمن از دم كرده كاكوتي 3 گرم در 300 سي‎سي آب روزي 4 فنجان ميل شود.

10. خونريزي بيني: براي جلوگيري از خونريزي بيني از دم كرده كاكوتي استفاده شود و پنبه‎اي را آغشته به كاكوتي در بيني بگذاريد.

11. سياتيك: براي درمان سياتيك از حمام كاكوتي مانند رماتيسم استفاده كنند، و همچنين كاكوتي را به صورت ضماد در محل سياتيك بگذارند.

12. تقويت كننده نيروي جنسي: كاكوتي تقويت كننده نيروي جنسي آقايان است.

13. نوشيدني خنک: در تابستان يك نوشيدني خوب جهت خنك شدن بدن است.

کاکوتی که در گویش محلی خراسان به آن آنخ گفته می‌شود آویشن بیشتر در بیماری‌های تنفسی استفاده می‌گردد ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کار برد دارد. چوپان‌ها و کوه نوردان کاکوتی تازه را جمع‌آوری می‌کنند و چای آن را گواراترین نوشیدنی می‌دانند. کاکوتی را از آن جهت به دوغ اضافه می‌کنند که اثرات سوء گوارشی آن نظیر دل درد و دل پیچه کاهش می‌دهد. کاکوتی دارای گل‌های بنفش است. از برگ‌های خشک‌شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در دوغ استفاده می‌شود. کاکوتی کاملا گرم و مقوی و در حکم عسل می باشد و برای کسانیکه فشار خون دارند خطرناک است.